تخت جمشید به دستور داریوش بزرگ، پادشاه هخامنشی، در حدود سال ۵۱۸ پیش از میلاد ساخته شد و ساخت آن نزدیک به ۱۲۰ سال ادامه یافت. شاهان بعدی مانند خشایارشا و اردشیر اول نیز در تکمیل آن نقش داشتند. این مجموعه بر روی صفه‌ای سنگی به وسعت حدود ۱۲۵ هزار متر مربع ساخته شد که ابتدا سطح آن را صاف و هموار کردند و سپس با ایجاد دیوارهای بلند و پلکان‌های عظیم، پایه‌های کاخ‌ها را بنا نهادند.

سنگ‌های مورد استفاده بیشتر از جنس آهک سخت و از کوه‌های اطراف استخراج می‌شدند. این سنگ‌ها با دقتی بی‌نظیر تراشیده و بدون استفاده از ملات روی هم چیده می‌شدند. برای اتصال برخی قسمت‌ها از بست‌های فلزی، عمدتاً سربی، استفاده می‌کردند.

در ساخت تخت جمشید هزاران کارگر، استادکار، سنگ‌تراش، معمار و هنرمند از اقوام مختلف امپراتوری هخامنشی مشارکت داشتند. آن‌ها نقش‌برجسته‌هایی با جزئیات دقیق و نمادهای فرهنگی هر ملت را خلق کردند.

ساخت تخت جمشید نمادی از قدرت، نظم، دانش مهندسی و هنر دوره هخامنشی بود و به‌عنوان مرکز آیینی و تشریفاتی، شکوه و عظمت امپراتوری ایران را به نمایش می‌گذاشت.

در نزدیکی تخت جمشید، جاذبه‌های تاریخی و طبیعی فراوانی وجود دارد که سفر به این منطقه را بسیار پربار و جذاب می‌کند. یکی از مهم‌ترین این مکان‌ها نقش رستم است که در حدود ۶ کیلومتری شمال غربی تخت جمشید قرار دارد. نقش رستم مجموعه‌ای از آرامگاه‌های سنگی پادشاهان هخامنشی مانند داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول است که در دل کوه حجاری شده‌اند. همچنین نقش برجسته‌هایی از دوره ساسانی در این محل دیده می‌شود.

در نزدیکی آن، نقش رجب قرار دارد که شامل چهار نقش برجسته مربوط به پادشاهان ساسانی مانند اردشیر بابکان و شاپور اول است.

شهر باستانی استخر نیز در فاصله‌ای کوتاه از تخت جمشید واقع شده و زمانی یکی از شهرهای مهم دوران هخامنشی و ساسانی بوده است. این شهر در دوره ساسانی نقش پایتخت مذهبی را داشته است.

از دیگر جاذبه‌ها می‌توان به کوه رحمت اشاره کرد که در حاشیه تخت جمشید قرار دارد و چشم‌انداز زیبایی به مجموعه دارد. همچنین طبیعت اطراف مرودشت، با دشت‌های وسیع و باغ‌های سرسبز، مکان مناسبی برای طبیعت‌گردی است. این منطقه ترکیبی از تاریخ، فرهنگ و طبیعت را در کنار هم ارائه می‌دهد.

برای دسترسی به تخت جمشید، بهترین مسیر از طریق شهر شیراز در استان فارس است. شیراز یکی از مهم‌ترین شهرهای گردشگری ایران است و دارای فرودگاه بین‌المللی، ایستگاه قطار و پایانه اتوبوس است که ارتباط آن با شهرهای دیگر کشور را آسان می‌کند.

از شیراز تا تخت جمشید حدود ۶۰ کیلومتر فاصله است و این مسیر از طریق جاده شیراز به مرودشت قابل دسترسی است. ابتدا باید از شیراز به سمت شمال حرکت کرده و وارد جاده مرودشت شوید. پس از رسیدن به شهر مرودشت، تابلوهای راهنما مسیر را به سمت تخت جمشید (پارسه) نشان می‌دهند. جاده‌ای آسفالت‌شده و مناسب شما را به ورودی مجموعه باستانی هدایت می‌کند.

برای سفر به تخت جمشید می‌توان از تاکسی، خودرو شخصی، تورهای گردشگری یا وسایل نقلیه عمومی استفاده کرد. تورهای یک‌روزه از شیراز به مقصد تخت جمشید بسیار رایج هستند و معمولاً بازدید از نقش رستم و نقش رجب را نیز شامل می‌شوند.

بهترین زمان برای بازدید، فصل بهار و پاییز است که آب‌وهوا معتدل و طبیعت منطقه سرسبز و چشم‌نواز است. امکاناتی مانند پارکینگ، راهنمای گردشگری، سرویس بهداشتی و فروشگاه نیز در محل موجود است.

نام درست و تاریخی این مجموعه باستانی «پارسَه» یا «پارسه» بوده است که به معنای «شهر پارسیان» است. این نام در کتیبه‌های سنگی کشف‌شده در محل به کار رفته و بازتاب‌دهنده نام رسمی این مکان در زمان امپراتوری هخامنشیان است. واژه «تخت جمشید» در واقع نامی است که در دوره‌های بعدی، به‌ویژه دوران اسلامی، به این مکان داده شده است.

در فرهنگ عامه، باورهایی وجود داشت که این مکان را به جمشید شاه، پادشاه اسطوره‌ای ایران، نسبت می‌دادند. به همین دلیل، مردم آن را «تخت جمشید» به‌معنای تخت سلطنتی جمشید نامیدند. این نام گرچه از نظر تاریخی دقیق نیست، ولی در زبان فارسی رایج شده و امروزه نیز شناخته‌شده‌ترین نام این مجموعه است.

در متون علمی و تاریخی، واژه‌هایی مانند پارسَه، پرسپولیس (نام یونانی این مکان)، و تخت جمشید همگی استفاده می‌شوند. پرسپولیس به معنای «شهر پارسیان» است و توسط یونانیان باستان برای این شهر به کار می‌رفت.

بنابراین، اگرچه «تخت جمشید» نامی تاریخی نیست، اما در میان مردم رایج شده و همچنان مورد استفاده است؛ اما نام اصیل آن «پارسَه» بوده است.